Omgevingsgericht werken als het nieuwe normaal: zo werken we eraan bij Gasunie
19 juni 2025
Hoe zorg je dat omgevingsgericht werken écht verankerd raakt in de organisatie? Met die vraag zijn we aan de slag bij Gasunie. Niet als het zoveelste programma van bovenaf, maar juist aansluitend bij bestaande ontwikkelingen én bij het organisatietempo. ‘Wil je succesvol en toekomstbestendig zijn, dan heb je je stakeholders hard nodig.’
Zeg je Gasunie, dan zeg je natuurlijk aardgas. Maar het overheidsbedrijf doet tegenwoordig veel meer dan gasleidingen beheren en onderhouden. Nu Nederland overstapt naar andere vormen van energie, krijgt Gasunie vanuit de Rijksoverheid de vraag om grote nieuwe infrastructuren te ontwikkelen: van het landelijk waterstofnetwerk en warmtenetten tot pijpleidingensystemen voor CO2-opslag.
Wil je zo’n grote energie-infrastructuur ontwikkelen, aanleggen of beheren, dan heb je altijd te maken met veel belanghebbenden. Van ministeries, klanten en samenwerkingspartners, tot grondeigenaren, lokale overheden, omwonenden en milieuorganisaties.
‘Zulke projecten lukken alleen wanneer alle belanghebbenden meewerken’, zegt Robin Schram, adviseur strategisch omgevingsmanagement (SOM) bij WesselinkVanZijst. ‘Het is dus belangrijk om met al die partijen in gesprek te gaan. Daar zijn de meeste mensen bij Gasunie zich ook wel van bewust, maar ondanks alle goede bedoelingen ontstaat tóch regelmatig gedoe. Met vertragingen, oplopende kosten en frustratie tot gevolg.’
Om toekomstbestendig te blijven, is het cruciaal dat je een betrouwbare partner bent voor je stakeholders. Daarom wil Gasunie omgevingsgericht werken steviger inbedden in de organisatie. Adviseurs Robin Schram en Bianca Boverhoff (associate partner) gingen met deze vraag aan de slag. Eerder deed het duo een vergelijkbaar borgingstraject bij energiebedrijf Vattenfall. Ze vullen elkaar goed aan: Bianca neemt een flinke bak kennis en ervaring mee op het gebied van omgevingsgericht leiderschap en de energietransitie, Robin schuift aan als SOM-expert.
Verschillende signalen
Stap één was een nulmeting: hoe staat Gasunie ervoor, op het gebied van omgevingsgericht werken? In een organisatiescan namen de experts dat onder de loep. ‘Tijdens gesprekken met medewerkers zagen we dat er al veel gebeurt’, vertelt Bianca. ‘Van de top tot aan de werkvloer. Alleen de activiteiten waren vaak nog niet goed op elkaar afgestemd.’
Robin vult aan: ‘De ene medewerker praat over community engagement, de ander noemt het stakeholdermanagement, weer een ander heeft het over omgevingscommunicatie of klantgericht werken. Allemaal woorden die gaan over hoe je belanghebbenden op een zorgvuldige manier betrekt. Veel medewerkers waren dus goed bezig, maar wel in hun eentje. Ze wisten vaak van elkaar niet wat ze deden – waardoor de buitenwereld verschillende signalen kreeg.’
Als organisatie met één mond spreken ís ook een uitdaging, knikt Bianca. ‘Dat zien we in veel grote organisaties. Zowel vanuit reguliere bedrijfsactiviteiten als bij complexe projecten hebben vaak meerdere medewerkers te maken met dezelfde stakeholder. Bovendien is die stakeholder vaak óók weer een grote organisatie, zoals een ministerie. Dus stem je je werk intern niet goed af, dan krijg je al gauw verwarring: ‘Oh, jouw collega zei gisteren dit, dat is iets anders dan ik nu van jou hoor.’’
Toekomstbestendig
Wil je als organisatie betrouwbaar overkomen, dan moet je consequent zijn in je communicatie naar buiten toe. ‘Omgevingsgericht werken doe je samen. Daarom noemen wij het ook wel een organisatiecompetentie’, zegt Robin.
Zelfs met de meest kundige en integere medewerkers, die allemaal hun uiterste best doen, kan het anders gebeuren dat je als organisatie incoherent bent. ‘Bijvoorbeeld omdat er geen duidelijke afspraken zijn over de onderlinge rol- of taakverdeling. Of geen systemen die de werkzaamheden ondersteunen. Om die organisatiecompetentie te ontwikkelen, is dus iets anders nodig.’
Die verandering begint aan de top, vult Bianca aan. ‘Zolang omgevingsgericht werken geen onderdeel is van de strategie, is het heel lastig om dit op andere niveaus wél belangrijk te maken. Niet iedereen hoeft hetzelfde te kunnen of te weten – zolang je allemaal maar doordrongen bent van het belang. Zodat iedereen vanuit zijn of haar functie een steentje kan bijdragen.’
Robin: ‘Kijk naar hoe het thema ‘veiligheid’ in de energiesector tussen de oren zit. Iedereen voelt zich daar verantwoordelijk voor en weet: wat we ook doen, de veiligheid staat op één. Op dezelfde manier kun je van omgevingsgericht werken ook een organisatiecompetentie maken.’
Aansluiten bij wat er is
Hoe pak je zo’n borgingstraject slim aan? ‘Het is belangrijk om de organisatie eerst goed te leren kennen’, zegt Bianca. ‘Zodat je kunt aansluiten bij bestaande werkzaamheden en initiatieven. Niet from scratch het zoveelste nieuwe programma uitrollen dus, maar versterken wat er al ís.’
Komende periode begeleidt het team bij Gasunie allerlei verschillende interventies en activiteiten – van de werkvloer tot in de bestuurskamers. Robin somt op: ‘Omgevingsgericht werken staat nu bijvoorbeeld in de strategie. Belangrijk, want daardoor kan het worden doorvertaald naar jaarplannen. Medewerkers krijgen SOM-trainingen op maat, passend bij hun werkzaamheden. We zijn ook bezig systemen in te voeren die omgevingsgericht werken makkelijker maken: Dialog bijvoorbeeld, een softwareplatform voor omgevingsmanagement.’
Samen met de HR-afdeling onderzoeken de adviseurs bovendien hoe Gasunie omgevingsgericht werken kan integreren in het leiderschapsprogramma en het opleidingsaanbod. ‘En we zijn in gesprek met contractpartners van Gasunie – want ook die communiceren veel met stakeholders.’
Uiteindelijk zegt Bianca, is het ook om financiële redenen slim om prioriteit te maken van omgevingsgericht werken. ‘Investeerders willen indicatoren terugzien dat je hieraan werkt. Denk aan Sustainable Development Goals, ESG-criteria en duurzaamheidsrapportages zoals de CSRD. Die gaan niet alleen over je CO2-uitstoot, maar ook over sociale thema’s, zoals hoe je omgaat met belanghebbenden.’
Momentum en vertrouwen
Bij Gasunie zijn ze intussen al goed op weg. ‘We merken dat er momentum is’, zegt Robin verheugd. ‘Ik hoor vaak: ‘Oh, dit raakt ook aan mijn werk, kunnen we eens verder praten?’ Ook op hoger managementniveau toont men zich betrokken, alle lagen zijn vertegenwoordigd in onze klankbordgroep. Erg leuk.’
Daarbij helpt het, zegt Bianca, om zaken concreet en compact te maken. ‘Door langlopende projecten op te knippen en regelmatig terug te koppelen, houden we mensen aan boord. We kunnen snel resultaat laten zien: dat geeft vertrouwen en motiveert om door te gaan, ook als er onderweg wat hobbels zijn.’
De bedoeling is dat steeds meer Gasunie-medewerkers de omgevingsgerichte aanpak omarmen, zodat de organisatie het nieuwe gedachtegoed zélf gaat dragen. Robin: ‘Als experts kunnen wij het vuurtje opstoken en aanjager zijn, maar uiteindelijk is het aan de organisatie zelf. Zo’n cultuurverandering heeft natuurlijk tijd nodig – daarom blijven wij voorlopig nog aan boord. Want wat we hier doen, gaat buiten de bestaande kaders van hoe de meeste organisaties nu werken. Wat dat betreft complimenten voor Gasunie: ze lopen echt voorop.’
Bij WesselinkVanZijst ondersteunen we organisaties om omgevingsgericht werken te borgen in hun dagelijks werk. Wil je eens verder praten? Neem contact op met Robin Schram (SOM-adviseur) via robin.schram@wesselinkvanzijst.nl.
Afbeelding: Vincent Basler, WarmtelinQ
Zeg je Gasunie, dan zeg je natuurlijk aardgas. Maar het overheidsbedrijf doet tegenwoordig veel meer dan gasleidingen beheren en onderhouden. Nu Nederland overstapt naar andere vormen van energie, krijgt Gasunie vanuit de Rijksoverheid de vraag om grote nieuwe infrastructuren te ontwikkelen: van het landelijk waterstofnetwerk en warmtenetten tot pijpleidingensystemen voor CO2-opslag.
Wil je zo’n grote energie-infrastructuur ontwikkelen, aanleggen of beheren, dan heb je altijd te maken met veel belanghebbenden. Van ministeries, klanten en samenwerkingspartners, tot grondeigenaren, lokale overheden, omwonenden en milieuorganisaties.
‘Zulke projecten lukken alleen wanneer alle belanghebbenden meewerken’, zegt Robin Schram, adviseur strategisch omgevingsmanagement (SOM) bij WesselinkVanZijst. ‘Het is dus belangrijk om met al die partijen in gesprek te gaan. Daar zijn de meeste mensen bij Gasunie zich ook wel van bewust, maar ondanks alle goede bedoelingen ontstaat tóch regelmatig gedoe. Met vertragingen, oplopende kosten en frustratie tot gevolg.’
Om toekomstbestendig te blijven, is het cruciaal dat je een betrouwbare partner bent voor je stakeholders. Daarom wil Gasunie omgevingsgericht werken steviger inbedden in de organisatie. Adviseurs Robin Schram en Bianca Boverhoff (associate partner) gingen met deze vraag aan de slag. Eerder deed het duo een vergelijkbaar borgingstraject bij energiebedrijf Vattenfall. Ze vullen elkaar goed aan: Bianca neemt een flinke bak kennis en ervaring mee op het gebied van omgevingsgericht leiderschap en de energietransitie, Robin schuift aan als SOM-expert.
Verschillende signalen
Stap één was een nulmeting: hoe staat Gasunie ervoor, op het gebied van omgevingsgericht werken? In een organisatiescan namen de experts dat onder de loep. ‘Tijdens gesprekken met medewerkers zagen we dat er al veel gebeurt’, vertelt Bianca. ‘Van de top tot aan de werkvloer. Alleen de activiteiten waren vaak nog niet goed op elkaar afgestemd.’
Robin vult aan: ‘De ene medewerker praat over community engagement, de ander noemt het stakeholdermanagement, weer een ander heeft het over omgevingscommunicatie of klantgericht werken. Allemaal woorden die gaan over hoe je belanghebbenden op een zorgvuldige manier betrekt. Veel medewerkers waren dus goed bezig, maar wel in hun eentje. Ze wisten vaak van elkaar niet wat ze deden – waardoor de buitenwereld verschillende signalen kreeg.’
Als organisatie met één mond spreken ís ook een uitdaging, knikt Bianca. ‘Dat zien we in veel grote organisaties. Zowel vanuit reguliere bedrijfsactiviteiten als bij complexe projecten hebben vaak meerdere medewerkers te maken met dezelfde stakeholder. Bovendien is die stakeholder vaak óók weer een grote organisatie, zoals een ministerie. Dus stem je je werk intern niet goed af, dan krijg je al gauw verwarring: ‘Oh, jouw collega zei gisteren dit, dat is iets anders dan ik nu van jou hoor.’’
Toekomstbestendig
Wil je als organisatie betrouwbaar overkomen, dan moet je consequent zijn in je communicatie naar buiten toe. ‘Omgevingsgericht werken doe je samen. Daarom noemen wij het ook wel een organisatiecompetentie’, zegt Robin.
Zelfs met de meest kundige en integere medewerkers, die allemaal hun uiterste best doen, kan het anders gebeuren dat je als organisatie incoherent bent. ‘Bijvoorbeeld omdat er geen duidelijke afspraken zijn over de onderlinge rol- of taakverdeling. Of geen systemen die de werkzaamheden ondersteunen. Om die organisatiecompetentie te ontwikkelen, is dus iets anders nodig.’
Die verandering begint aan de top, vult Bianca aan. ‘Zolang omgevingsgericht werken geen onderdeel is van de strategie, is het heel lastig om dit op andere niveaus wél belangrijk te maken. Niet iedereen hoeft hetzelfde te kunnen of te weten – zolang je allemaal maar doordrongen bent van het belang. Zodat iedereen vanuit zijn of haar functie een steentje kan bijdragen.’
Robin: ‘Kijk naar hoe het thema ‘veiligheid’ in de energiesector tussen de oren zit. Iedereen voelt zich daar verantwoordelijk voor en weet: wat we ook doen, de veiligheid staat op één. Op dezelfde manier kun je van omgevingsgericht werken ook een organisatiecompetentie maken.’
Aansluiten bij wat er is
Hoe pak je zo’n borgingstraject slim aan? ‘Het is belangrijk om de organisatie eerst goed te leren kennen’, zegt Bianca. ‘Zodat je kunt aansluiten bij bestaande werkzaamheden en initiatieven. Niet from scratch het zoveelste nieuwe programma uitrollen dus, maar versterken wat er al ís.’
Komende periode begeleidt het team bij Gasunie allerlei verschillende interventies en activiteiten – van de werkvloer tot in de bestuurskamers. Robin somt op: ‘Omgevingsgericht werken staat nu bijvoorbeeld in de strategie. Belangrijk, want daardoor kan het worden doorvertaald naar jaarplannen. Medewerkers krijgen SOM-trainingen op maat, passend bij hun werkzaamheden. We zijn ook bezig systemen in te voeren die omgevingsgericht werken makkelijker maken: Dialog bijvoorbeeld, een softwareplatform voor omgevingsmanagement.’
Samen met de HR-afdeling onderzoeken de adviseurs bovendien hoe Gasunie omgevingsgericht werken kan integreren in het leiderschapsprogramma en het opleidingsaanbod. ‘En we zijn in gesprek met contractpartners van Gasunie – want ook die communiceren veel met stakeholders.’
Uiteindelijk zegt Bianca, is het ook om financiële redenen slim om prioriteit te maken van omgevingsgericht werken. ‘Investeerders willen indicatoren terugzien dat je hieraan werkt. Denk aan Sustainable Development Goals, ESG-criteria en duurzaamheidsrapportages zoals de CSRD. Die gaan niet alleen over je CO2-uitstoot, maar ook over sociale thema’s, zoals hoe je omgaat met belanghebbenden.’
Momentum en vertrouwen
Bij Gasunie zijn ze intussen al goed op weg. ‘We merken dat er momentum is’, zegt Robin verheugd. ‘Ik hoor vaak: ‘Oh, dit raakt ook aan mijn werk, kunnen we eens verder praten?’ Ook op hoger managementniveau toont men zich betrokken, alle lagen zijn vertegenwoordigd in onze klankbordgroep. Erg leuk.’
Daarbij helpt het, zegt Bianca, om zaken concreet en compact te maken. ‘Door langlopende projecten op te knippen en regelmatig terug te koppelen, houden we mensen aan boord. We kunnen snel resultaat laten zien: dat geeft vertrouwen en motiveert om door te gaan, ook als er onderweg wat hobbels zijn.’
De bedoeling is dat steeds meer Gasunie-medewerkers de omgevingsgerichte aanpak omarmen, zodat de organisatie het nieuwe gedachtegoed zélf gaat dragen. Robin: ‘Als experts kunnen wij het vuurtje opstoken en aanjager zijn, maar uiteindelijk is het aan de organisatie zelf. Zo’n cultuurverandering heeft natuurlijk tijd nodig – daarom blijven wij voorlopig nog aan boord. Want wat we hier doen, gaat buiten de bestaande kaders van hoe de meeste organisaties nu werken. Wat dat betreft complimenten voor Gasunie: ze lopen echt voorop.’
Bij WesselinkVanZijst ondersteunen we organisaties om omgevingsgericht werken te borgen in hun dagelijks werk. Wil je eens verder praten? Neem contact op met Robin Schram (SOM-adviseur) via robin.schram@wesselinkvanzijst.nl.
Afbeelding: Vincent Basler, WarmtelinQ