Valt er nog waarde te creëren?

30 januari 2023
Een belangrijk onderdeel van de Mutual Gains aanpak is het proces van waardecreatie. Veel onderhandelingen in het fysieke domein lopen vast door schaarste. Dan lijkt er geen ruimte meer voor een gemeenschappelijke zoektocht naar meerwaarde. En dat is onterecht, aldus Hans van Zijst.

Onderhandelingen over vraagstukken van ruimtelijke ordening en gebouwde omgeving lopen vast op schaarste van geld, van tijd, maar vooral van ruimte. Het gaat dan om zowel fysieke ruimte (hectaren) als milieuruimte (stikstof, geluid, externe veiligheid). Nederland is vol bestemd, zelfs op zee. Nieuwe initiatieven lukken alleen als bestaande/oude functies worden gestopt. Dat geldt ook voor milieuruimte: emissierechten opkopen, geluidsemissies verminderen in kwaliteit (stillere vlieg- en voertuigen) of kwantiteit (minder vliegbewegingen; meer OV). Veel initiatieven blijven daarom steken in ambitie, ook maatschappelijk zeer relevante ontwikkelingen als woningbouw.

Wat betekent deze schaarste voor de succesvolle hantering van stap 2 van het MGA-proces, waarde creëren? Als een initiatief zelf al niet of nauwelijks van de grond komt, welk perspectief is er dan om in een inclusief en participatief proces met belanghebbenden op zoek te gaan naar mogelijke meerwaarde? Hoe kom je van een magere voldoende naar een 8? Hoe bereik je voorbij het compromis (de kleinst gemene veelvoud) nog consensus (de grootst gemene deler)? Het antwoord luidt: door er bewust voor te kiezen!

Waar simplificatie van de werkelijkheid en symptoombestrijding de overhand lijken te krijgen in een poging om überhaupt tot resultaten te komen, omarmen wij juist de complexiteit van de opgave. Hoe doe je dat?
  • durven nadenken over de ideale oplossing,
  • vanuit meerdere invalshoeken naar het verbeterpotentieel willen kijken,
  • verschillen benoemen en koesteren in plaats van ontkennen,
  • wrijving opzoeken en tot glans brengen,
  • de gelaagdheid van een probleem onderkennen en afpellen,
  • de dialoog aangaan met alle betrokkenen, niet alleen de voorstanders.

Noodzakelijke ingrediënten om uiteindelijk tot een oplossing te komen die verder reikt dan het individuele belang van deelnemers. Dat vergt van hen (en uiteindelijk ook van hun bestuurders) dat zij over hun eigen schaduw durven springen, oog hebben voor de belangen van anderen en bereid zijn om vanuit hun eigen verantwoordelijkheid ruimte te geven voor het creëren van meerwaarde en het realiseren van grotere maatschappelijke winst. Zullen we daar in 2023 eens serieus werk van gaan maken?

Auteur: Hans van Zijst