De rol van emoties in democratische processen: State of Conflict 2024
28 november 2024
“Hoe maken we op een constructieve manier ruimte voor emoties in het werk dat we doen?” Het thema van de zevende editie van de State of Conflict conferentie, “Emotional Democracy,” georganiseerd door Public Mediation, kon niet op een toepasselijker moment komen. In de context van de Amerikaanse verkiezingen de dag ervoor en de start van de rellen in Amsterdam op 7 november, werd de kracht en aanwezigheid van emoties in het politieke en publieke debat sterk benadrukt.
Democratische processen worden echter nog te vaak beschouwd als rationeel. In de tussentijd zijn emoties alom aanwezig en beïnvloeden daarmee, bewust en onbewust, besluitvorming, demonstraties, debatten en meer. Naast politieke beslissingen, spelen emoties een belangrijke factor in hoe de maatschappij zich zowel verenigt als verdeelt: ze bepalen grenzen, verbinding en escalatie in en tussen groepen. Wat gebeurt er als we emoties leren herkennen als essentiële bouwstenen van participatie en rechtvaardigheid, in plaats van ze weg te wuiven als irrationeel?
Deze vraag voedde de opening van de conferentie door Dr. Sara Cobb, de auteur van Speaking of Violence: The Politics and Poetics of Narrative in Conflict Resolution en een toonaangevende stem in de wereld van conflictresolutie en -bemiddeling. In haar onderzoek biedt ze een narratieve lens waardoor we conflict niet alleen kunnen analyseren, maar ook transformeren. Cobb beschouwt conflicten als een strijd tussen verschillende verhalen die betekenis geven aan een set gebeurtenissen en “wie wat heeft gedaan”. Deze verhalen volgen vaak vaste patronen en onderdrukken de emoties en pijn van gemarginaliseerde groepen. Door te luisteren naar deze emoties kunnen we volgens Cobb nieuwe verhalen creëren en conflicten transformeren.
Waar de openingssessie de aanzet gaf tot het herdefiniëren van conflict en de rol van emotie, gingen de deelnemers, variërend van beleidsmakers, academici en studenten tot bemiddelaars en omgevingsmanagers, in verschillende werksessies aan de slag met het verwerken van emoties in democratische processen. Zo verkenden Michelle Parlevliet en Dagmar Punter in hun sessie “Making space for emotions and working with uncertainty” hoe creatieve visualisatie en Transformative Scenarios Processes kunnen helpen om vastgeroeste emoties te doorbreken en ruimte te maken voor dialoog.
Tegelijkertijd spraken Justus Vermeulen, Bouchra El Morabete en Martien Kuitenbrouwer over de ervaringen van de gemeente bij het omgaan met emoties en het creëren van rust na de explosies bij woonhuizen in Amsterdam; vertelde Brunilda Pali over de emoties die loskomen in haar werk in restorative justice en interviews met slachtoffers van de toeslagenaffaire en hoe deze omgezet kunnen worden in het helen van relaties en het creëren van rechtvaardigheid, en; deelden Femke Rosser en Martijn Dekker hoe het is om sterke emoties in goede banen te leiden tijdens protestacties.
Ook in de middag werden verschillende verhalen en middelen over omgaan met emoties in de praktijk gedeeld: de status van de wolf in Nederland (Frithjof de Haan en Boris de Jong), het ontwapenen van conflicten en gedrag om te werken aan constructieve oplossingen (David Laws, Zeineb Al-Itejawi en Fleur Ravensbergen), burgers die worden bestempeld als “afgehaakt” (Eva Wolf en Barbara Koole), en hoe emoties zowel barrières als kansen kunnen creëren voor effectieve publieke betrokkenheid (Christina Klubert en Timothy Stacey).
Al met al bracht de zevende editie van de State of Conflict naast een dieper begrip van emoties als constructieve factor in de dagelijkse praktijk van democratische processen, genoeg stof tot nadenken en inspiratie om deze handreikingen in te zetten in ons eigen werk.
De volledige beschrijvingen van de sessies, een aftermovie en het verslag van de zevende State of Conflict Conferentie vind je hier.