Proef op de SOM krijgt tweede seizoen

'We laten de weerbarstige praktijk van omgevingsmanagement zien’

Leuk nieuws: de podcast Proef op de SOM krijgt een tweede seizoen! Nu de laatste aflevering van seizoen 1 online staat, blikken makers Bas Liebeek en Jeroen Medema terug én vooruit. Wat heeft hen dit jaar het meest verrast, en wat kunnen luisteraars verwachten van het vervolg? ‘We willen geen promopraatje houden, maar juist onze eigen zoektocht en twijfels delen.’

Om bij het begin te beginnen: hoe kwamen jullie op het idee om een podcast te maken?

Bas: ‘Zelf luister ik vaak podcasts wanneer ik aan het koken of sporten ben. Ineens dacht ik: dit zou voor WesselinkVanZijst ook ideaal zijn. We vinden kennis delen erg belangrijk. Daarom geven we trainingen en schrijven we boeken, artikelen en columns. Maar we hebben ook zo vaak interessante 1-op-1-gesprekken met vakgenoten. Waarom zouden we daar niet een microfoon bij zetten? Dan kunnen anderen meeluisteren en ervan leren.

Het leek me meteen erg leuk om dit samen met Jeroen te doen. Hij en ik hebben dezelfde humor en spreken elkaar ook regelmatig buiten het werk. Maar Jeroen was op dat moment nog druk bezig met het Praktijkboek Strategisch OmgevingsManagement. Ik heb ‘m toch gevraagd, en hij reageerde gelukkig heel enthousiast.’

Jeroen: ‘Zodra ik ruimte kreeg in m’n agenda, hebben we de volgende stap gezet. Bas is trouwens degene die het technische gedeelte van podcasten het beste onder de knie heeft. Eerlijk: als ik in m’n eentje een aflevering moest opnemen, zou ik niet weten waar ik moet beginnen, haha.’

Voor wie jullie nog niet kent: waar gaat Proef op de SOM over?

Bas: ‘Elke aflevering nodigen we een gast uit, om samen dieper in te gaan op een thema dat raakt aan ons vak. Denk aan de rol van de politiek, de toenemende complexiteit bij vraagstukken, de rol van vertrouwen, diversiteit en inclusie. Of hoe je data voor je kunt laten werken.

Als bureau hebben we dagelijks te maken met vraagstukken waarin grote belangen spelen – in een maatschappij die snel verandert. De issues waar wij tegenaan lopen, spelen bij andere omgevingsprofessionals vaak ook. Dat maakt het zo belangrijk om elkaar op te zoeken en te bevragen. Ons vakgebied is nog relatief jong en ontwikkelt zich snel.’

Jeroen: ‘We willen zeker geen college geven of promopraatje houden, maar juist onze eigen zoektocht en twijfels delen. Bovendien: SOM komt oorspronkelijk uit de infra-wereld, maar in veel andere sectoren spelen vergelijkbare vraagstukken. Als je bij een waterschap in Friesland werkt, kan het heel nuttig zijn om te horen hoe ze een bepaald project bij een Limburgs chemiebedrijf hebben aangepakt. Uiteindelijk gedragen conflicten zich overal ongeveer volgens een zelfde patroon. Ook belangen werken overal hetzelfde. Daardoor kun je makkelijk lessen ophalen uit verschillende werkvelden.’

Bas: ‘Precies. In een training of boek komt de focus al snel te liggen op theorieën en standaardprocessen. Logisch, je wilt de essentie overbrengen. Maar uiteindelijk gaat omgevingsmanagement om doen: vlieguren maken, af en toe struikelen, weer opstaan en daarvan leren. Zo’n podcast leent zich er goed voor om het over die weerbarstige praktijk te hebben. Wat lukt wel en niet? Zo kwamen we ook op de naam: we nemen echt de proef op de som.’

Hoe kijken jullie zelf terug op het eerste seizoen?

Bas: ‘Dúrven en over m’n schroom stappen, dat gevoel blijft me bij. Gewoon die eerste aflevering uploaden, ook al is-ie nog niet perfect. Natuurlijk bereiden we ons goed voor – maar vervolgens moet je het laten gebeuren. We hadden gelukkig leuke gasten, die erg vergevingsgezind waren.’

Jeroen: ‘Die schroom herken ik. Onze eerste drie gasten waren Johanneke de Lint, Janneke de Jong en Marc Wesselink – allemaal doorgewinterde professionals. Marc is natuurlijk onze collega en Janneke en Johanneke kennen we ook goed. Maar je vraagt iemand toch ergens tijd in te steken waarvan je zelf nog niet weet hoe het uitpakt.

Die eerste aflevering herinner ik me nog precies. We wisten ongeveer waar we het over wilden hebben, maar hadden verder geen script. Het werd een ontzettend leuk gesprek – nog steeds een van mijn favoriete afleveringen. Tegelijkertijd was het improviseren: oh ja, we moeten de luisteraar wat structuur bieden. Oh ja, het is handig om termen uit te leggen.’

Bas: ‘We doen altijd een intake met gasten. Niet om het hele gesprek voor te kauwen: júíst niet, want dat wordt de tweede keer nooit zo leuk. Maar we maken nu wel een basisstructuur met onderwerpen. In het begin waren wij vooral de vragenstellers. In de loop van het seizoen vroegen we gasten explicieter ook óns te bevragen. Niet om het podium te claimen, maar zodat het meer een gesprek wordt tussen vakgenoten.’

Jeroen: ‘Wat ik nog best ingewikkeld vind: we willen dat de afleveringen interessant zijn voor mensen die SOM goed kennen en daarin al best ‘ver’ zijn, maar het ook begrijpelijk houden voor omgevingsprofessionals die net komen kijken. Dat blijft balanceren.’

Wat heeft jullie dit eerste seizoen het meest verrast?

Bas: ‘Hoeveel tijd er in het maken van één aflevering zit! Je denkt: iemand uitnodigen, microfoon aanzetten, achteraf een beetje editen en klaar. Maar zo simpel is het niet. Zeker omdat we kwaliteit willen leveren.

Afleveringen van een halfuurtje per stuk – ons oorspronkelijke idee – bleek ook te ambitieus. Je wilt toch je gast introduceren, een paar vragen stellen en vervolgens ruimte bieden aan het gesprek. Plus, in ons vakgebied komen veel termen voorbij die om uitleg of kaders vragen. Nu duurt elke aflevering ongeveer 45 minuten: nog steeds redelijk beknopt, maar met meer ruimte voor diepgang.’

Jeroen: ‘Wat mij in positieve zin verraste, is hoeveel luisteraars we al hebben. Van tevoren vond ik dat best spannend: wat als niemand hierop zit te wachten? Maar de podcast is intussen meer dan duizend keren beluisterd, we hebben al een flinke groep volgers. Toch fijn om te weten dat je het ergens voor doet.

Al had ik ook gehoopt dat we meer reacties zouden krijgen. We krijgen erg leuke reacties hoor, en ook wel tips en nuttige feedback. Maar ik zou het erg leuk vinden om vaker berichtjes te krijgen – juist gezien het aantal luisteraars. Dus heb je een vraag, of zou je over een bepaald onderwerp graag meer willen weten? Laat vooral van je horen!’

Ging tijdens de opnames ook weleens wat mis?

Jeroen: ‘Geen grote dingen, maar we doen de opnames gewoon op kantoor. Niet in een geïsoleerde ruimte of zo. Dus wat ons al een paar keer is overkomen: fluitende collega’s op de gang, gestamp op de trap. En mensen die al pratend de deur van de ruimte opendoen: “Oh, jullie zijn een podcast aan het opnemen!” Extra werk voor de editor om zulke achtergrondgeluiden weer weg te poetsen, haha.’

Bas: ‘Je ontdekt ook je eigen tics en gewoontes. Zo opende ik elke aflevering op dezelfde manier, tot Jeroen zei: dit is al de derde keer dat je begint met “Yes, daar zitten we weer”. Hij heeft dan weer de neiging om steeds met een pen op tafel te tikken.’

Jeroen: ‘En stopwoordjes! Dat valt pas op wanneer je jezelf terugluistert. Dat je denkt: oh mán, alweer dat ene woord. Welke stopwoordjes wij dan zoal hebben? Dat laat ik in het midden, anders gaat iedereen erop letten…’

En nu op naar seizoen 2! Kunnen jullie alvast een tipje van de sluier oplichten?

Bas: ‘Zeker! De globale opzet blijft hetzelfde, een paar dingen zijn nieuw. We merken dat sommige thema’s meer verdieping vragen: denk aan polarisatie of de verankering van omgevingsgericht werken. Eigenlijk zonde om daar maar één aflevering aan te wijden. Daarom gieten we zulke thema’s in de vorm van een drieluik: met drie afleveringen en drie verschillende gasten. Daarnaast blijven we trouwens ook ‘gewone’ afleveringen maken.’

Jeroen: ‘We zoeken ook meer ‘schurende’ onderwerpen op: thema’s die verder van ons afstaan, of waarvan we vinden dat wij er zelf nog niet zo goed in zijn. Om het gesprek spannender en prikkelender te maken.’

Bas: ‘Leuk om te melden: voor het tweede seizoen zijn de onderwerpen en gasten al vrijwel gevuld. We hebben dus twaalf nieuwe afleveringen in de grondverf staan. Dat maakt me wel trots.’

Jeroen: ‘Ja, en ik heb alweer vijftien andere onderwerpen in m’n hoofd die ik óók nog zou willen uitdiepen. Hoe dan ook, ik kijk er enorm naar uit om samen met Bas dit tweede seizoen te gaan maken. Wat mij betreft smaakt dit alleen maar naar meer.’

Bas: ‘Insgelijks! Dus houd je podcast-app in de gaten: begin januari verschijnt de eerste aflevering. Graag tot dan!’

Beluister het eerste seizoen van Proef op de SOM (12 afleveringen) via Spotify. Heb je een vraag voor Bas en Jeroen, of wil je reageren? Altijd welkom! Mail naar info@wesselinkvanzijst.nl.