Kan “Umfeldmanagement” helpen om Duitsland van het slot te krijgen?
25 maart 2024
Duitsland staat aan de vooravond van een enorme infrastructurele verbouwing. Voor versterking van de transportinfrastructuur wordt in de komende tien tot vijftien jaar € 270 miljard aan financiering voorzien om wegen, spoorwegen en waterwegen te verbeteren. Daarnaast investeert de Duitse regering fors in digitale infrastructuur, in hernieuwbare energieopwekking en in de aanleg van stroomkabels.
Bij de uitvoering van deze investeringsplannen worden opdrachtgevers en bouw-ondernemingen in toenemende mate geconfronteerd met vertragingen als gevolg van groeiend verzet onder de bevolking. Modernisering en uitbreiding dreigen vaak te mislukken, niet door een gebrek aan financiering, maar door een gebrek aan sociale acceptatie van de voorgenomen bouwplannen. Dit heeft een grote invloed op zowel de kosten als de bouwtijd. In een hoogontwikkelde rechtsstaat als de Bondsrepubliek Duitsland is er een breed scala aan juridische mogelijkheden om het plannings- en bouwproces op zijn minst te vertragen.
Overheden, opdrachtgevers en bouwbedrijven zijn op zoek naar mogelijkheden om potentiële conflicten rond de uitbreiding van de infrastructuur te “sussen” en daarmee het plannings-, goedkeurings- en bouwproces te versnellen. Een wettelijke basis voor burgerparticipatie ontbreekt vooralsnog. Er is een beperkt aantal voorbeelden waarin een serieuze poging is ondernomen om omwonenden in een vroeg stadium in het planvormingsproces te betrekken. Maar veel vaker ligt het accent, als het op omwonenden en belanghebbenden aankomt, vooral op de inzet van communicatie en financiële compensatie.
Sinds enige jaren is WesselinkVanZijst actief in Duitsland, vanuit de erkenning dat het kwalitatief goed betrekken van stakeholders (met instrumenten, praktijkvoorbeelden en een herhaalbare methode) bij bouwprojecten een onderwerp is waar onze oosterburen relatief onbekend mee zijn. Gezien de grote uitdagingen in Duitsland willen we de in Nederland ontwikkelde SOM-kennis en ervaring overdraagbaar en toepasbaar maken voor de Duitse context. Dat doen we sinds 2016 als strategisch omgevingsadviseur bij het Wunderline project door de meerwaarde van de spoorverbinding tussen Groningen en Bremen te vergroten voor de gemeenten langs de spoorlijn.
Daarnaast vond in 2022 bij ingenieursbureau CDM Smith in Bochum de eerste Duitstalige in-company training “Strategisches Umfeld Management” (SUM) plaats. Hierin hebben trainers Wendy Versteeg en Eric van Vliet twaalf projectprofessionals begeleid die betrokken zijn bij het projectmanagement van grote infrastructuurprojecten. De reacties op deze training waren zo positief dat CDM Smith SUM direct als volwaardig instrument wilde toepassen in hun projecten.
Als volgende stap schreven CDM Smith en WesselinkVanZijst zich samen succesvol in op de aanbesteding van het project- en omgevingsmanagement van het TenneT Sued Ost-link project: de aanleg van een ondergrondse hoogspanningskabel van ruim 500 kilometer dwars door landelijk gebied in de deelstaat Beieren. De kabel moet in 2028 gereed zijn om Beieren van duurzame elektriciteit uit het noorden van Duitsland te voorzien na de sluiting van kerncentrales.
Onze inzet richt zich op het trainen, begeleiden en adviseren van zogeheten “Anwohnermanagers” en locatiemanagers op de bouwplaats die verantwoordelijk zijn voor de contacten met omwonenden in een van de vijf secties van het bouwproject. Hiervoor hebben we een Duitstalige tweedaagse maatwerktraining ontwikkeld. Het prototype van deze training werd begin maart gelanceerd in Neurenberg. Deelnemers ontwikkelden een gezamenlijke visie en taal voor het tegemoet treden en proactief betrekken van omwonenden. Ze raakten vertrouwd met SOM-begrippen als Issues, Stakeholders, Standpunten en Belangen en het toepassen daarvan in SOM-instrumenten als de belangenmatrix en de spanningsbarometer. Dit stelt hen in staat om reeds in het eerste contact met omwonenden scherp te krijgen welke issues en belangen er spelen en hierover effectief te communiceren binnen de projectorganisatie om tot effectieve oplossingen te komen.
De tweede trainingsdag oefenden de cursisten in simulaties en rollenspelen met dialoog, consensus en communicatievaardigheden zoals omgaan met weerstand, emoties en agressie. Ook werd besproken hoe Umfeldmanagement het best kan worden toegepast binnen de communicatie- en rapportagelijnen van TenneT. Dat deze training voorzag in een behoefte, bleek uit de zeer hoge waardering in de evaluatie. De komende tijd blijft WesselinkVanZijst deze groep cursisten coachen en begeleiden bij het toepassen van SUM in de praktijk. Daarnaast worden regelmatig trainingen verzorgd voor nieuwe projectteams die de komende vijf jaar aan de slag gaan in andere secties van het SuedOstLink projekt.
Met deze mooie opdracht zetten WesselinkVanZijst en CDM Smith een belangrijke stap in het toepassen van strategisch omgevingsmanagement in Duitsland. Dit met de ambitie om een nieuw perspectief te bieden voor vastlopende infraprojecten.
Auteur: Eric van Vliet
Bij de uitvoering van deze investeringsplannen worden opdrachtgevers en bouw-ondernemingen in toenemende mate geconfronteerd met vertragingen als gevolg van groeiend verzet onder de bevolking. Modernisering en uitbreiding dreigen vaak te mislukken, niet door een gebrek aan financiering, maar door een gebrek aan sociale acceptatie van de voorgenomen bouwplannen. Dit heeft een grote invloed op zowel de kosten als de bouwtijd. In een hoogontwikkelde rechtsstaat als de Bondsrepubliek Duitsland is er een breed scala aan juridische mogelijkheden om het plannings- en bouwproces op zijn minst te vertragen.
Overheden, opdrachtgevers en bouwbedrijven zijn op zoek naar mogelijkheden om potentiële conflicten rond de uitbreiding van de infrastructuur te “sussen” en daarmee het plannings-, goedkeurings- en bouwproces te versnellen. Een wettelijke basis voor burgerparticipatie ontbreekt vooralsnog. Er is een beperkt aantal voorbeelden waarin een serieuze poging is ondernomen om omwonenden in een vroeg stadium in het planvormingsproces te betrekken. Maar veel vaker ligt het accent, als het op omwonenden en belanghebbenden aankomt, vooral op de inzet van communicatie en financiële compensatie.
Sinds enige jaren is WesselinkVanZijst actief in Duitsland, vanuit de erkenning dat het kwalitatief goed betrekken van stakeholders (met instrumenten, praktijkvoorbeelden en een herhaalbare methode) bij bouwprojecten een onderwerp is waar onze oosterburen relatief onbekend mee zijn. Gezien de grote uitdagingen in Duitsland willen we de in Nederland ontwikkelde SOM-kennis en ervaring overdraagbaar en toepasbaar maken voor de Duitse context. Dat doen we sinds 2016 als strategisch omgevingsadviseur bij het Wunderline project door de meerwaarde van de spoorverbinding tussen Groningen en Bremen te vergroten voor de gemeenten langs de spoorlijn.
Daarnaast vond in 2022 bij ingenieursbureau CDM Smith in Bochum de eerste Duitstalige in-company training “Strategisches Umfeld Management” (SUM) plaats. Hierin hebben trainers Wendy Versteeg en Eric van Vliet twaalf projectprofessionals begeleid die betrokken zijn bij het projectmanagement van grote infrastructuurprojecten. De reacties op deze training waren zo positief dat CDM Smith SUM direct als volwaardig instrument wilde toepassen in hun projecten.
Als volgende stap schreven CDM Smith en WesselinkVanZijst zich samen succesvol in op de aanbesteding van het project- en omgevingsmanagement van het TenneT Sued Ost-link project: de aanleg van een ondergrondse hoogspanningskabel van ruim 500 kilometer dwars door landelijk gebied in de deelstaat Beieren. De kabel moet in 2028 gereed zijn om Beieren van duurzame elektriciteit uit het noorden van Duitsland te voorzien na de sluiting van kerncentrales.
Onze inzet richt zich op het trainen, begeleiden en adviseren van zogeheten “Anwohnermanagers” en locatiemanagers op de bouwplaats die verantwoordelijk zijn voor de contacten met omwonenden in een van de vijf secties van het bouwproject. Hiervoor hebben we een Duitstalige tweedaagse maatwerktraining ontwikkeld. Het prototype van deze training werd begin maart gelanceerd in Neurenberg. Deelnemers ontwikkelden een gezamenlijke visie en taal voor het tegemoet treden en proactief betrekken van omwonenden. Ze raakten vertrouwd met SOM-begrippen als Issues, Stakeholders, Standpunten en Belangen en het toepassen daarvan in SOM-instrumenten als de belangenmatrix en de spanningsbarometer. Dit stelt hen in staat om reeds in het eerste contact met omwonenden scherp te krijgen welke issues en belangen er spelen en hierover effectief te communiceren binnen de projectorganisatie om tot effectieve oplossingen te komen.
De tweede trainingsdag oefenden de cursisten in simulaties en rollenspelen met dialoog, consensus en communicatievaardigheden zoals omgaan met weerstand, emoties en agressie. Ook werd besproken hoe Umfeldmanagement het best kan worden toegepast binnen de communicatie- en rapportagelijnen van TenneT. Dat deze training voorzag in een behoefte, bleek uit de zeer hoge waardering in de evaluatie. De komende tijd blijft WesselinkVanZijst deze groep cursisten coachen en begeleiden bij het toepassen van SUM in de praktijk. Daarnaast worden regelmatig trainingen verzorgd voor nieuwe projectteams die de komende vijf jaar aan de slag gaan in andere secties van het SuedOstLink projekt.
Met deze mooie opdracht zetten WesselinkVanZijst en CDM Smith een belangrijke stap in het toepassen van strategisch omgevingsmanagement in Duitsland. Dit met de ambitie om een nieuw perspectief te bieden voor vastlopende infraprojecten.
Auteur: Eric van Vliet