Blog: Wat nu als het niet klikt? Misschien heb je last van Vertigo!
01 oktober 2019
Je zult het herkennen: het klikt niet tussen jou en een collega, een stakeholder, een opdrachtgever. Je ligt voortdurend in de clinch en het gevoel is geheel wederzijds. Als adviseur kom ik dit vaak tegen. Soms merk ik het bij mezelf, maar vaker zie ik het gebeuren tussen andere mensen aan tafel. En hoe het ook komt, het heeft eigenlijk altijd hetzelfde effect: een negatieve invloed op het projectresultaat en op de lange termijn relatie, want meestal kom je mensen vaker tegen. Je moet er dus wel iets aan doen, maar wat? Recent vond ik een deel van het antwoord in het nieuwste boek van Daniël Shapiro – Duurzaam onderhandelen (2018): het fenomeen Vertigo.
Het tribale effect en Vertigo
Shapiro presenteert een nieuw model voor het oplossen van conflicten. De belangrijkste reden voor conflict en het belangrijkste obstakel voor conflictoplossing is wat Shapiro het tribale effect noemt. De persoon aan de andere kant van de tafel behoort niet tot jouw ‘tribe’ of groep en is daarom jouw tegenstander. Deze tribale manier van denken leidt tot het “win-lose” denken (“ik moet van jou winnen”), wat wij vanuit het Mutual Gains gedachtegoed onder Strategisch Omgevingsmanagement juist zo graag willen voorkomen.
Een van de veroorzakers van het tribale denken is Vertigo (duizeligheid). Vertigo is een verwrongen bewustzijnstoestand waarin een relatie al je emotionele energie opslokt. Je wordt als het ware een tornado ingetrokken, samen met de ander. Hierdoor heb je alleen maar oog voor het conflict tussen jou en de ander. Alles om je heen verdwijnt en je fixeert alleen op het negatieve/conflict. Oftewel: de interactie met de ander wordt een strijd die gewonnen móet worden. Probeer dan maar eens constructief samen te werken…
Een aantal obstakels maakt het moeilijk om hier uit te komen: Je bent je hiervan niet bewust (1), het vermindert je vermogen tot zelfreflectie en bevordert stereotypering van de situatie en de ander (2), het beperkt je besef van tijd en ruimte (3) en je focust alleen nog op de negatieve gedragingen van de ander (4).
Hoe om te gaan met Vertigo
Gelukkig zijn er oplossingen om uit deze Vertigo te komen en te blijven. Hiervoor moet je de verschillende obstakels overwinnen:
1. Ben je bewust van de symptomen en herken vertigo. Voel je de adrenaline stijgen? Klaar om aan te vallen? Het (h)erkennen van dit fenomeen zorgt al voor meer begrip van de situatie en hopelijk voor meer rust.
2. Haal de relatie uit de roes van vertigo door een nieuwe prikkel toe te voegen: ga terug naar het doel van het conflict, verander van onderwerp, verras de ander (bijv. door een onverwachte opmerking), of haal er een ander bij als ‘scheidsrechter’.
3. Verruim je gezichtsveld: probeer het conflict vanuit een ander perspectief te zien, neem afstand (“ga naar het balkon”) voor reflectie, verander van (fysieke) ruimte en/of speel met tijd (doe bijv. rustiger aan).
4. Benoem de negatieve dynamiek in de richting van de ander. Wat maakt dat jullie in dit conflict terecht zijn gekomen? Analyseer samen de dynamiek die maakt dat jullie in deze situatie zitten.
Hoewel het geen antwoord geeft op het waarom van de vraag ‘waarom het niet klikt’, geeft dit korte stappenplan hopelijk wel handvatten om vertigo te lijf te gaan. Opdat je de volgende keer het conflict voor bent, of opdat je anderen kunt helpen uit hun eigen vertigo te komen.
Mocht je meer willen weten over vertigo, het tribale effect of duurzaam onderhandelen, lees dan: Duurzaam onderhandelen van Daniel Shapiro (2018) . Wil je meer lezen over Strategisch Omgevingsmanagement, lees dan het Handboek Strategisch Omgevingsmanagement van Marc Wesselink (2010).
Auteur: Jeroen Medema
Het tribale effect en Vertigo
Shapiro presenteert een nieuw model voor het oplossen van conflicten. De belangrijkste reden voor conflict en het belangrijkste obstakel voor conflictoplossing is wat Shapiro het tribale effect noemt. De persoon aan de andere kant van de tafel behoort niet tot jouw ‘tribe’ of groep en is daarom jouw tegenstander. Deze tribale manier van denken leidt tot het “win-lose” denken (“ik moet van jou winnen”), wat wij vanuit het Mutual Gains gedachtegoed onder Strategisch Omgevingsmanagement juist zo graag willen voorkomen.
Een van de veroorzakers van het tribale denken is Vertigo (duizeligheid). Vertigo is een verwrongen bewustzijnstoestand waarin een relatie al je emotionele energie opslokt. Je wordt als het ware een tornado ingetrokken, samen met de ander. Hierdoor heb je alleen maar oog voor het conflict tussen jou en de ander. Alles om je heen verdwijnt en je fixeert alleen op het negatieve/conflict. Oftewel: de interactie met de ander wordt een strijd die gewonnen móet worden. Probeer dan maar eens constructief samen te werken…
Een aantal obstakels maakt het moeilijk om hier uit te komen: Je bent je hiervan niet bewust (1), het vermindert je vermogen tot zelfreflectie en bevordert stereotypering van de situatie en de ander (2), het beperkt je besef van tijd en ruimte (3) en je focust alleen nog op de negatieve gedragingen van de ander (4).
Hoe om te gaan met Vertigo
Gelukkig zijn er oplossingen om uit deze Vertigo te komen en te blijven. Hiervoor moet je de verschillende obstakels overwinnen:
1. Ben je bewust van de symptomen en herken vertigo. Voel je de adrenaline stijgen? Klaar om aan te vallen? Het (h)erkennen van dit fenomeen zorgt al voor meer begrip van de situatie en hopelijk voor meer rust.
2. Haal de relatie uit de roes van vertigo door een nieuwe prikkel toe te voegen: ga terug naar het doel van het conflict, verander van onderwerp, verras de ander (bijv. door een onverwachte opmerking), of haal er een ander bij als ‘scheidsrechter’.
3. Verruim je gezichtsveld: probeer het conflict vanuit een ander perspectief te zien, neem afstand (“ga naar het balkon”) voor reflectie, verander van (fysieke) ruimte en/of speel met tijd (doe bijv. rustiger aan).
4. Benoem de negatieve dynamiek in de richting van de ander. Wat maakt dat jullie in dit conflict terecht zijn gekomen? Analyseer samen de dynamiek die maakt dat jullie in deze situatie zitten.
Hoewel het geen antwoord geeft op het waarom van de vraag ‘waarom het niet klikt’, geeft dit korte stappenplan hopelijk wel handvatten om vertigo te lijf te gaan. Opdat je de volgende keer het conflict voor bent, of opdat je anderen kunt helpen uit hun eigen vertigo te komen.
Mocht je meer willen weten over vertigo, het tribale effect of duurzaam onderhandelen, lees dan: Duurzaam onderhandelen van Daniel Shapiro (2018) . Wil je meer lezen over Strategisch Omgevingsmanagement, lees dan het Handboek Strategisch Omgevingsmanagement van Marc Wesselink (2010).
Auteur: Jeroen Medema