In mijn vorige blog schreef ik over waarom het belangrijk is dat jongeren een plek aan de tafel krijgen in participatieprocessen rond belangrijke veranderingen in de samenleving en dat dit doorgaans (nog) niet het geval is. In deze blog ga ik verder in op wat betekenisvolle jongerenparticipatie is.
Vooral het woord ‘betekenisvol’ is hierbij belangrijk. Zo vertelde een van de oud-deelnemers van mijn werk voor jongerenbetrokkenheid bij vredes- en verzoeningsprocessen over een ervaring. Hij had een prijs gewonnen voor zijn werk als jonge vredestichter en zou een jaar lang de ‘jongeren ambassadeur’ zijn. In het jaar dat volgde, voelde hij zich niet serieus gehoord, maar gebruikt als uithangbord bij verschillende evenementen en bijeenkomsten. Bij jongerenparticipatie ligt het gevaar op de loer dat de doelgroep wordt betrokken vanuit een ‘symbolisch gebaar’ of ‘tokenism’. Om participatie betekenisvol te laten zijn is meer nodig. Een jongere schuift met andere ervaring aan tafel dan bijvoorbeeld een gepensioneerde. Gedurende het proces hebben jongeren andere behoeften waarmee rekening moet worden gehouden door de initiatiefnemer. Als gevolg verdween zijn motivatie en betrokkenheid.
Voorbereiding: De kans bestaat dat jongeren nog nooit eerder hebben deelgenomen aan een dialoogtafel, een stakeholderbijeenkomst of een andere participatievorm. Het is daarom belangrijk om de drempel voor deelname te verlagen door een goede voorbereiding te bieden. De voorbereiding gaat zowel over inhoud als proces. Voor de inhoud gaat dit vooral om de beschikbaarheid van toegankelijke informatie zonder zwaar jargon of wollige beleidstaal. Voor het proces is het goed als ze weten wat ze te wachten staat.
Gedurende het proces: het is belangrijk dat jongeren zeggenschap en eigenaarschap ervaren zodat ze als volwaardige partner deelnemen. Tegelijkertijd zijn ze nog volop in ontwikkeling. Het is een kans om (professionele) vaardigheden verder te ontwikkelen zoals luisteren, doorvragen, jezelf kunnen uitdrukken, een netwerk opbouwen. Daarnaast biedt het jongeren de kans om te ontdekken wat hun eigen waarden en interesses zijn. Aandacht en begeleiding voor dit soort onderdelen maken de deelname voor jongeren zelf ook waardevol.
Andere voorwaarden: Er zijn nog andere praktische voorwaarden nodig om jongeren op een betekenisvolle manier te kunnen laten participeren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan reiskosten vergoeding, de locatie, het tijdstip en de inzet voor het proces. Is de locatie goed bereikbaar met het OV bijvoorbeeld? Of is online deelname mogelijk? Ook tijd voor de inzet in het proces is iets waar rekening mee gehouden moet worden. Jongeren gaan vaak naar school, hebben een bijbaan en ondernemen veel sociale activiteiten, zijn er mogelijkheden om jongeren voor hun tijd te compenseren in de vorm van een vergoeding of bijvoorbeeld studiepunten?
Jongerenparticipatie is enorm waardevol voor het proces, maar het vraagt extra aandacht, tijd en middelen om dit op een betekenisvolle manier te doen.