Artikel: Locatiekeuze voor energieopwekking kan licht ontvlambaar zijn

03 april 2019
In zijn nieuwste boek ‘Resolving Land and Energy Conflicts’ geeft Patrick Field (directeur van het Consensus Building Institute in Boston/Cambridge) een indrukwekkende inkijk in de issues rond het effect van energieopwekking op het Amerikaanse landschap.

Conflicten gaan over gezondheid, milieueffecten, horizonvervuiling en industrialisatie van het landschap. Het maakt niet uit of het om olie en gas, of om zon en wind gaat. Aan de hand voor voorbeelden (zoals de nieuwe oliepijplijn door Indianenreservaten in South Dakota) schetst Field hoe toch al complexe situaties door het klimaatdebat nog ingewikkelder zijn geworden. Naast de belanghebbende grondeigenaren en lokale overheden, melden zich nu ook klimaatactivisten, vakbonden en andere belanghebbenden om over nut en noodzaak van een initiatief mee te praten.

Field geeft in zijn nieuwe boek aan hoe complex tracébepaling voor infrastructuur is, ten gevolge van onder meer slecht op elkaar aansluitende wetgeving, overlappende bevoegdheden van autoriteiten en oneerlijke verdeling van kosten en baten. Hij betoogt op basis van een aantal casussen dat projecten waarin samenwerking tussen conflicterende partijen werd gezocht, betere resultaten gaven. De zeven lessen uit zijn onderzoek worden uitgebreid toegelicht. Zoals de noodzaak om lokale gemeenschappen vroegtijdig te betrekken bij de keuze van het tracé. Voorstellen worden er beter van en minder controversieel. Ook breekt hij een lans voor regionalisatie van opgaven die de lokale schaal ontstijgen. De impact van het initiatief op de omgeving kan dan beter worden beoordeeld, gemeenschappen hebben minder risico tegen elkaar te worden uitgespeeld, en de mogelijkheden voor trade-offs en de taart groter maken nemen toe. Dat vergt wel dat lokale belangengroepen zich op een hogere schaal verenigen en het ook onderling eens moeten zijn om een krachtige positie te kunnen innemen tegenover de initiatiefnemer.

De uitdagingen waarover Field schrijft, zijn herkenbaar in de Nederlandse discussies over de locatie van windmolens, zonnevelden en hoogspanningslijnen. Met de uitvoering van de energietransitie nog grotendeels voor de boeg zal ook in Nederland sprake zijn van complexe inpassingsdiscussies, waarin LULU (Locally Unwanted Land Use) in de weg zal staan van snelle besluitvorming over locaties of tracés voor energieopwekking en -transmissie, in ieder geval op land. ‘Resolving Land and Energy Conflicts’ biedt ook voor Nederlandse omgevingsmanagers, initiatiefnemers en investeerders een bron van inspiratie voor methoden om hun complexe opgave tot een goed einde te brengen. Een geslaagde energietransitie vergt vroegtijdige dialoog met belanghebbenden in de directe omgeving, serieuze discussie over kosten en baten van een initiatief en een toegankelijk monitoringproces om te borgen dat beloften worden waargemaakt.

Auteur: Hans van Zijst